पगार आला तरी महिनाअखेर खिशात शून्य? '40-30-20-10' नियोजन नियम ठरेल वरदान!

| सांगली समाचार वृत्त |

मुंबई - गुरुवार दि. १९ जून २०२५

महिन्याच्या सुरुवातीला पगार खात्यात येतो, पण महिना संपण्याच्या आधीच खिशात शून्य शिल्लक! ही समस्या सध्या अनेकांच्या जीवनात सामान्य बनली आहे. यामागचं प्रमुख कारण म्हणजे खर्चाचं अचूक नियोजन न होणं. यासाठी एक सोपा आणि प्रभावी उपाय आहे – '40-30-20-10' हा खर्च व्यवस्थापनाचा नियम.

🔹 40% — जीवनावश्यक गरजांसाठी

तुमच्या एकूण मासिक उत्पन्नापैकी 40 टक्के रक्कम घरगुती गरजांसाठी राखून ठेवा. यामध्ये अन्नधान्य, वीजबिलं, प्रवास, औषधोपचार, मोबाईल-नेट इंटरनेटसारखे अत्यावश्यक खर्च समाविष्ट होतात. याला ‘आवश्यक खर्च’ म्हणता येईल. काहीवेळा हा टक्का 50-60 पर्यंत जाऊ शकतो, विशेषतः उत्पन्न मर्यादित असताना.

🔹 30% — वैयक्तिक जीवनशैलीसाठी

तुमच्या आवडीनिवडी, मनोरंजन, ऑनलाइन खरेदी, बाहेर जेवणं, मुलांची फी किंवा पालकांना आर्थिक मदत यासाठी 30 टक्के खर्च राखा. मात्र हाच टक्का हळूहळू कमी करत 20-25% पर्यंत नेल्यास बचतीस अधिक जागा मिळू शकते.

🔹 20% — बचत आणि कर्जनिर्मूलनासाठी

आपल्या भविष्यासाठी नियोजन करणं अत्यंत महत्त्वाचं आहे. म्हणूनच पगाराचा 20 टक्के भाग बचत, गुंतवणूक, निवृत्ती नियोजन आणि कर्ज फेडण्यासाठी वापरावा. यात SIP, NPS, एमर्जन्सी फंड, घराचं डाउन पेमेंट आणि क्रेडिट कार्ड कर्ज यांचा समावेश होतो.

🔹 10% — दान आणि स्वतःसाठी

स्वतःसाठी वेळ देणं आणि इतरांना मदत करणं हे देखील जीवनाचं महत्त्वाचं अंग आहे. म्हणून पगारातील 10 टक्के रक्कम यासाठी बाजूला ठेवा.

5% इतरांसाठी – सामाजिक संस्था, गरजवंत लोक किंवा धार्मिक दान

5% स्वतःसाठी – छोटं सेलिब्रेशन, ट्रिप, छंद जोपासणं, पुस्तकं खरेदी

कमी पगार असणाऱ्यांसाठी पर्याय : '80-20' नियम

जर तुमचं मासिक उत्पन्न 20,000 रुपयांच्या आसपास असेल, तर '40-30-20-10' लागू करणं अवघड होऊ शकतं. अशावेळी '80% खर्च + 20% बचत' असा साधा नियम वापरणं फायद्याचं ठरू शकतं.

शहरांनुसार लवचिकता महत्त्वाची

दिल्लीसारख्या महागड्या शहरांमध्ये हा नियोजन तंतोतंत वापरायचा असेल, तर कमीत कमी 1 लाख रुपये मासिक उत्पन्न असावं लागतं. मात्र टियर-2 आणि टियर-3 शहरांमध्ये 50,000 रुपयांपर्यंत पगार मिळणारे व्यक्तीही थोडं सर्जनशील नियोजन करून याचा उपयोग करू शकतात.

त्यांच्यासाठी सुधारीत टक्केवारी:

घरखर्च – 60%

जीवनशैली – 20%

बचत आणि दान – 10%

(शिल्लक 10% परिस्थितीनुसार लवचिकतेने वापरा)

पगार कितीही असो, जर तो योग्य नियोजनाअंतर्गत खर्च केला तर आर्थिक स्थैर्य आणि मानसिक समाधान दोन्ही मिळू शकतं. '40-30-20-10' हा नियम म्हणजे केवळ आकड्यांचा खेळ नाही, तर शिस्तबद्ध जीवनशैलीकडे नेणारा आर्थिक मार्गदर्शक आहे!