| सांगली समाचार वृत्त |
मुंबई - मंगळवार दि. १० जून २०२५
मुंबई उच्च न्यायालयाने गणेशोत्सवपूर्वी एक महत्त्वाचा आणि दिलासादायक निर्णय दिला आहे. प्लास्टर ऑफ पॅरिस (पीओपी) पासून बनवलेल्या गणेश मूर्तींवर असलेली बंदी आता हटवण्यात आली असून, यामुळे मूर्तिकार तसेच गणेशोत्सव मंडळांमध्ये आनंदाचं वातावरण आहे.
पीओपी मूर्ती चालतील,
विसर्जन कृत्रिम जलस्रोतांतच
कोर्टाने पीओपी मूर्ती तयार करणे आणि विक्रीस मान्यता दिली असली तरीही त्यांचे विसर्जन केवळ कृत्रिम जलस्रोतांमध्येच करता येईल, असा स्पष्ट आदेश दिला आहे. नैसर्गिक जलस्रोतांमध्ये विसर्जनावर मात्र अद्यापही बंदी कायम आहे. न्यायालयीन सुनावणीत दोन्ही बाजूंनी यावर सहमती दर्शवली.
सरकारला समिती स्थापनेचे आदेश
राज्य सरकारने आता तीन आठवड्यांच्या आत एक तज्ज्ञ समिती स्थापन करून, पीओपी मूर्तींच्या सुरक्षित विसर्जनासाठी काय उपाययोजना राबवता येतील, यावर सविस्तर अहवाल सादर करण्याचे निर्देश कोर्टाने दिले आहेत. लहान घरगुती गणपतीपासून मोठ्या मंडळांतील गणेशमूर्तींपर्यंत सर्वच प्रकारच्या मूर्तींवर याचा परिणाम होणार आहे.
नैसर्गिक जलस्रोतांतील विसर्जनाला नकार
मुख्य न्यायाधीश आलोक आराधे आणि न्यायमूर्ती संदीप मारणे यांच्या खंडपीठाने स्पष्ट शब्दांत सांगितले की, कोणत्याही परिस्थितीत नैसर्गिक जलस्रोतांमध्ये पीओपी मूर्तींचं विसर्जन होणार नाही. सीपीसीबी (केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळ) च्या तज्ज्ञ समितीनेही हीच भूमिका मांडली आहे.
मोठ्या मूर्तींसाठी पर्यायी मार्गाचा विचार
सुनावणीदरम्यान मोठ्या (२० फूट किंवा त्याहून उंच) मूर्तींच्या विसर्जनाबाबत चर्चा झाली. न्यायमूर्ती मारणे यांनी अशा मूर्ती कायमस्वरूपी ठेवण्याचा विचार करण्याचा सल्ला दिला. तर, राज्याचे महाधिवक्ता डॉ. बिरेंद्र सराफ यांनी मोठ्या मूर्ती ही संस्कृतीचा भाग असल्याचे सांगत, त्यासाठी विशेष सवलती मागितल्या. कोर्टाने यावर राज्य सरकार निर्णय घेण्यास सांगितले.
पीओपी वि. शाडू – वाद अद्याप कायम
पीओपी आणि शाडूच्या मूर्तींमध्ये पर्यावरणीय दृष्टिकोनातून सुरु असलेला वाद अजूनही संपूर्णतः मिटलेला नाही. मात्र, सीपीसीबीच्या समितीने दिलेल्या अटींनुसार पीओपी मूर्ती तयार करता येतील आणि त्यांचे विसर्जन केवळ कृत्रिम जलस्रोतांमध्येच करता येईल.
समितीच्या शिफारशींचा सारांश:
- पीओपी मूर्ती फक्त कृत्रिम तलावात विसर्जित कराव्यात.
- विसर्जनानंतर तलावातील उरलेले साहित्य वेचून पर्यावरणपूरक पद्धतीने साठवले जावे.
- संकलित साहित्य पुनर्वापर किंवा पुनर्जन्म प्रक्रियेसाठी वापरावे.
- सीपीसीबीच्या २०२० मधील मार्गदर्शक तत्वांचे पालन अनिवार्य.
