सांगली समाचार - दि. २१|०२|२०२४
रतनपूर - बजरंगबली म्हटलं की शक्ती देवता मनोदेवता, संकट मोचक म्हणून पाहिलं जातं. असं एकही गाव नसेल, जिथं हनुमानाचं मंदिर नाही. या सर्वच ठिकाणी बजरंगबलीची पूजा आपण पहात असतो. परंतु भारतात असे एक मंदिर आहे जिथे हनुमानाची पूजा स्त्री रूपात केली जाते. छत्तीसगड हे संपूर्ण देशातील असेच एक राज्य आहे जिथे बजरंगबलीची स्त्री रूपात पूजा केली जाते. हे मंदिर बिलासपूर जिल्ह्यातील रतनपूरच्या गिरजाबांधमध्ये आहे. या ठिकाणी १६ शृंगार करून हनुमानजींची स्त्री रूपात पूजा केली जाते.
छत्तीसगडपासून २५ किलोमीटर अंतरावर रतनपूरमध्ये माँ महामाया देवी आणि गिरजाबंध हनुमानजींचे मंदिर आहे. रतनपूरला महामाया शहर असेही म्हणतात. येथे असलेल्या मंदिराची खास गोष्ट म्हणजे हनुमान येथे स्त्री रूपात उपस्थित आहेत. या मंदिरामागे अनेक दंतकथा आहेत. मात्र हनुमानजींच्या स्त्री रूपाची पूजा करण्यामागील कथा दहा हजार वर्षे जुनी असल्याचे सांगितले जाते. पौराणिक कथेनुसार हे मंदिर १० हजार वर्षांपूर्वी रतनपूरचा राजा पृथ्वी देवजू याने बांधले होते. याबाबत एक दंतकथा सांगितली जाते.
दंतकथेनुसार राजाला कुष्ठरोग झाला होता आणि त्यामुळे तो त्रासला होता. एकदा स्वप्नात हनुमानजींनी राजाला स्त्री रूपात दर्शन दिले आणि सर्व संकटे दूर करण्यास सांगितले आणि मंदिर बांधून त्यात त्यांची मूर्ती बसवण्यास सांगितले. राजाने मंदिर बांधले पण मूर्ती कुठून आणायची याचा विचार करू लागला. तेव्हा हनुमानजींनी पुन्हा स्वप्न दाखवून सांगितले की महामायेच्या तलावात एक मूर्ती आहे. मात्र दुसऱ्या दिवशीही मूर्ती तेथे सापडली नाही. तेव्हा राजाला पुन्हा स्वप्न पडले आणि स्वप्नात मूर्ती पाहिली आणि ती मूर्ती घाटाजवळ असल्याचे समजले. शेवटी राजाला तीच मूर्ती घाटाजवळ सापडली जी त्याने स्वप्नात पाहिली होती.
हनुमानजींची दक्षिणाभिमुख मूर्तीमध्ये पाताललोकाचे चित्रण करते. ही मूर्ती आठ अलंकारांनी सजलेली आहे ज्यावर प्रभू राम त्यांच्या डाव्या खांद्यावर आणि लक्ष्मणजी त्यांच्या उजव्या खांद्यावर विराजमान आहेत. अहिरावण डाव्या पायाखाली आणि उजव्या पायाखाली कसाई पुरलेला आहे. एका हातात हार आणि दुसऱ्या हातात लाडूंनी भरलेले ताट आहे. छत्तीसगडची राजधानी रायपूरपासून ८४ किलोमीटर अंतरावर असलेल्या रमाई पाटमध्येही अशीच मूर्ती बसवण्यात आली आहे. राजाला सापडलेली मूर्ती आणि रमाई पाटाची ही मूर्ती यात अनेक विशेष साम्य आहेत. त्थामुळे येथे हनुमानजींची देवीच्या रूपात पूजा केली जाते आणि ते भक्ताला सौंदर्याचा आशीर्वाद देतात आणि सर्व इच्छा पूर्ण करतात. आजही कुष्ठरोगी लोक येथे येऊन तलावात स्नान करतात.
(ज्याची श्रद्धा. आम्ही याचा पुरस्कार करीत नाही. आम्ही फक्त माहिती दिली.)
